5 vragen en antwoorden voor partners met kinderen uit een vorige relatie

Koppels met kinderen uit een vorige relatie komen dikwijls over de vloer bij notariskantoren. Vaak willen partners elkaar beschermen, maar niet ten koste van het erfrecht van hun eigen kinderen. Andere keren willen ze hun stiefkind bevoordelen. Soms willen ze juist zeker zijn dat alles blijft zoals het door de wet voorzien is. Verschillende situaties, met verschillende vragen. Wij overlopen de vijf meest voorkomende.

1. Kan een huwelijk met mijn partner nadelig zijn voor het erfrecht van mijn kinderen?
Huwelijkspartners worden bij een huwelijk sterk beschermd als het op erven aankomt. De huwelijkspartner erft de hele nalatenschap in vruchtgebruik . Dat betekent dat hij of zij van alle goederen het genot zal hebben. Je huwelijkspartner zal in de gezinswoning mogen blijven wonen, een onroerend goed mogen verhuren, kunnen genieten van interesten… Kinderen erven de blote eigendom . Dat is als het ware het eigendomsrecht zonder het recht om van de goederen te genieten. De volle eigendom van de goederen zullen ze pas verkrijgen na overlijden van de overlevende huwelijkspartner.

Bij een huwelijk waarbij partners kinderen hebben uit een vorige relatie bestaat vaak de wens om een evenwicht te vinden tussen de bescherming van de nieuwe partner en de bescherming van de kinderen uit een eerste huwelijk of relatie. Een clausule Valkeniers komt aan deze verzuchting tegemoet. In samenspraak met je partner bepaal je met zo’n clausule dat zijn of haar erfrecht beperkt wordt. Zo wordt het erfrecht van je eigen kinderen maximaal gewaarborgd. Maar er geldt een grens: je partner moet na je overlijden minstens zes maanden in de gezinswoning kunnen wonen. Weet bovendien dat een Valkeniersclausule een erfovereenkomst uitmaakt. Hiervoor moet de notaris bepaalde formaliteiten en termijnen respecteren. Wil je een huwelijkscontract met zo’n clausule afsluiten vóór je huwelijk? Dan voorzie je best tijdig een afspraak bij het notariskantoor.

2. Kunnen mijn stiefkinderen van mij erven, als ik met hun ouder trouw?
Stiefkinderen hebben geen wettelijk erfrecht. Hoe lang je er al mee samenwoont. Ook het feit dat je getrouwd bent met hun ouder, doet er niet toe. Enkel je natuurlijke kinderen (en kinderen die ermee gelijk gesteld worden zoals adoptiekinderen) erven van jou.

3. Moet ik bijdragen in het onderhoud van mijn stiefkinderen?
Een stiefouder heeft geen rechtstreekse onderhoudsplicht ten aanzien van zijn stiefkinderen. Een gehuwde partner heeft wél de verplichting om bij te dragen in de lasten van het huwelijk. De kost van de opvoeding en het levensonderhoud van niet-gemeenschappelijke kinderen die in het gezin wonen hoort daarbij. Een stiefouder heeft dus wel degelijk een financiële verplichting, maar deze verplichting vloeit voort uit zijn huwelijk of zijn samenwoning. Ook wanneer een ouder wettelijk samenwoont met een nieuwe partner, geldt deze onrechtstreekse onderhoudsplicht ten aanzien van het kind.

In een specifiek geval geldt wel een rechtstreekse onderhoudsverplichting ten aanzien van een stiefkind. Na het overlijden van de ouder van het kind bestaat in hoofde van de stiefouder een plicht tot levensonderhoud van het stiefkind. Deze plicht is beperkt tot wat de stiefouder erfde van de ouder of toegekend kreeg in het huwelijkscontract of door schenking . Voor de overlevende partner die wettelijk samenwoonde met de overleden ouder geldt dezelfde verplichting. 

4. Ik beschouw mijn stiefkind als mijn eigen vlees en bloed. Hoe laat ik hem of haar iets na?
Familiebanden gaan soms verder dan ons eigen vlees en bloed. Sommige mensen wil daarom iets nalaten aan hun stiefkind. En dat kan perfect via een schenking (bij leven) of een testament (die na je overlijden zal uitwerken). Wel mag je niet zomaar onbeperkt nalaten of schenken. Je moet rekening houden met de erfrechtelijke reserve van je eigen kinderen. Ze hebben recht op een minimaal deel van je nalatenschap. Dat voorbehouden deel bedraagt de helft van je vermogen. Over de andere helft mag je vrij beschikken. Weet bovendien dat stiefkinderen onder bepaalde voorwaarden genieten van de laagste schenk- en erftarieven. De regels hierover verschillen van Gewest tot Gewest.

Een andere manier om je stiefkind te bevoordelen is om meer na te laten aan je partner (ouder van het stiefkind). Het stiefkind erft op termijn immers rechtstreeks van zijn of haar ouder.

5. Ik wil iets nalaten aan mijn partner, maar niet perse aan zijn of haar kinderen… kan dat?
Wanneer je iets nalaat of schenkt aan je partner, dan komt dat in zijn of haar vermogen terecht. Zijn of haar kinderen erven op hun beurt bij het overlijden van je partner. Mogelijks erven zij dan onrechtstreeks je nagelaten of geschonken goederen. Dat is niet altijd de bedoeling, vooral als je zelf kinderen hebt. 

Trouw je met je partner? Dan zal het wettelijk erfrecht je huwelijkspartner beschermen, maar niet je stiefkinderen. Je huwelijkspartner erft het vruchtgebruik op gans de nalatenschap, je eigen kinderen erven de blote eigendom. Wanneer je partner op zijn of haar beurt overlijdt, dooft het vruchtgebruik uit en krijgen je kinderen de goederen in volle eigendom. Je stiefkinderen erven niets. Is een huwelijk te verregaand? Dan is een andere oplossing om te werken testament in het voordeel van je partner, en met een legaat “de residuo”. Je laat zo iets na aan je partner, met de bepaling dat wat er overblijft aan je eigen kinderen moet toekomen. Laat je ook hier adviseren door een notaris zodat je goed op de hoogte bent van wat je precies kan nalaten via een testament.