5 vragen over erfenissen aan minderjarigen

1. Kan een minderjarige erven ?

Een minderjarige is handelingsonbekwaam. Dat betekent dat hij op eigen houtje geen juridische handelingen kan stellen, zoals het aanvaarden of het verwerpen van een erfenis . Wanneer een kind erft van een overleden ouder, zal de overlevende ouder moeten tussenkomen.

Vroeger was het aanvaarden van de erfenis ‘onder voorrecht van boedelbeschrijving ’ en de verwerping zonder meer de norm. Het eerste is een procedure waarbij de notaris een inventaris opstelt van de bezittingen van de overleden persoon, maar ook van diens schulden. Met zo’n procedure vermijdt de erfgenaam dat hij meer schulden dan ‘baten’ of bezittingen erft. In het ergste geval erft hij niets. Een veilige oplossing dus. Sinds een aantal jaren kan de overlevende ouder ook aan de vrederechter een machtiging vragen om een erfenis ‘zuiver’ te aanvaarden (als de erfenis duidelijk batig is) in naam van zijn kind.

Opgelet, om een erfenis te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving moet de overlevende ouder een verklaring afleggen bij de notaris. Ook bij minderjarigen gebeurt het ‘aanvaarden onder boedelbeschrijving’ niet automatisch!

2. Waarom heeft de overlevende ouder een machtiging nodig om een erfenis te verwerpen, zuiver te aanvaarden of te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving?

Om de belangen van het kind te beschermen. Als overlevende ouder moet je altijd motiveren waarom je een erfenis in naam van je kind wil aanvaarden of verwerpen. Zo kan je bijvoorbeeld geen erfenis weigeren in naam van je kind, omdat je een slechte band had met je ex-partner. De belangen van het kind primeren altijd. Wanneer er tegengestelde belangen zouden zijn tussen de jouwe en die van het kind, kan de rechter een voogd ad hoc aanwijzen. Dan moet een tijdelijke, neutrale voogd de knoop doorhakken.

Wil je een erfenis weigeren in naam van je kind (omdat er bijvoorbeeld vooral schulden zijn), dan is het belangrijk dat je dat op een duidelijke, expliciete manier doet.  Het verwerpen van een erfenis betekent niet dat de erfenis ook niet aan je kinderen toekomt. Het omgekeerde is waar: door zelf een erfenis te verwerpen, erven je kinderen in jouw plaats.

3. Wie beheert de geërfde goederen?

Als ouder geniet je van een ‘ ouderlijk gezag ’. Dit betekent dat je beslissingen mag nemen over de huisvesting van het kind, de gezondheid, de opvoeding, de opleiding, de ontspanning, de godsdienstige en levensbeschouwelijke keuzes van het kind. Je mag je kind ook juridisch vertegenwoordigen. Is de andere ouder van je kind gestorven?  Dan mag je, omwille van het ouderlijk gezag, ook de geërfde goederen  beheren. Zo mag je als ouder in de geërfde woning wonen, onderhoudswerken laten uitvoeren, huurinkomsten innen... Mits machtiging van de vrederechter kan je  de woning ook verkopen indien dit kadert in een goed beheer.

Dit is meestal geen probleem als er een groot vertrouwen was tussen jou en je ex-partner, maar het kan tot veel onzekerheid leiden als de relatie verzuurd is.

4. Kan mijn ex-partner de geërfde goederen van mijn kind beheren?

Dat kan, zelfs als  dit helemaal niet de bedoeling is van ouders die niet meer samen zijn.

Stel je voor dat een moeder een eigen woning heeft. Ze komt onverwacht om bij een ongeval en haar kind van zestien erft haar woning. Aangezien het kind minderjarig is, komt het beheer van de erfenis toe aan de overlevende ouder, de ex-partner met wie de overleden moeder een zeer slechte band had. Strikt genomen, mag de ex-partner  het beheer van de woning op zich nemen. Hij mag zelfs in de woning komen inwonen. Ouders hebben immers  het recht om van de inkomsten te genieten die voortvloeien uit de goederen van hun minderjarig kind.  

5. Hoe kan ik dat vermijden?

Wie het beheer over zijn goederen niet naar zijn ex-partner wil zien gaan, kan één en ander regelen in een testament bij de notaris. Zo kan je in een testament bepalen dat je ex-partner geen recht heeft op de inkomsten uit de geërfde goederen. Heb je bijvoorbeeld aandelen in een onderneming, dan zou je minderjarig kind deze aandelen erven als je plots zou overlijden. Om te vermijden dat je ex-partner  de dividenden zou krijgen, kan je in een testament regelen  dat de dividenden bij het minderjarige kind blijven.

Dat je ex-partner niet kan genieten van de inkomsten betekent echter niet dat hij het ouderlijk recht van beheer kwijt is. In het voorbeeld van de aandelen bijvoorbeeld, kan de overlevende ouder nog steeds bepaalde stemrechten uitoefenen die gekoppeld zijn aan de aandelen. Dat recht kan je niet zomaar ontnemen.

Een serieuze geruststelling is alvast dat de overlevende ouder alle kapitalen die aan de minderjarige toekomen op een geblokkeerde rekening moet plaatsen. De langstlevende ouder kan alleen maar over die rekening beschikken met een machtiging van de vrederechter. Dat geldt ook voor de uitkering van kapitaal uit een verzekering.