De erkenning van een ongeboren kind: juridische, praktische en emotionele zekerheid
9 november 2015
Niet-getrouwde kersverse vaders moeten hun kind erkennen om er een wettelijke band mee te hebben. Vaak gebeurt dit na de zwangerschap. Toch is er een mogelijkheid om het kindje, met toestemming van de moeder, te erkennen vanaf de zesde maand van de zwangerschap. De voordelen daarvan zijn niet onderschatten.
Niet-getrouwde koppels
De erkenning van een kindje is van uitzonderlijk belang voor een (toekomstige) vader. Niet voor alle vaders, enkel deze die niet getrouwd zijn met de moeder. Voor getrouwde mannen geldt immers een “vermoeden van vaderschap”; zij worden automatisch als de wettelijke vader beschouwd. Voor een niet-getrouwde (toekomstige) vader staan de ouderlijke banden niet automatisch vast; er is een erkenning van het kind vereist. Hetzelfde geldt trouwens voor de niet-getrouwde lesbische meemoeder, ook zij moet haar kind erkennen om als ouder beschouwd te worden.
De gevolgen van een erkenning
Een erkenning is de handeling waarbij een man op formele manier aangeeft dat hij de vader is van een kindje. Vanaf het moment van de erkenning staat het vaderschap vast; de vader wordt juridisch verantwoordelijk voor zijn kind.
De gevolgen van een erkenning zijn niet miniem. Ten eerste zal het kindje de naam van de vader kunnen dragen (tenzij de ouders de keuze maken om de naam van de moeder te gebruiken of een combinatie van de twee). Vervolgens ontstaat het ouderlijk gezag van de vader vanaf het moment van de erkenning. Dit betekent het recht voor de ouder om mee te kunnen beslissen over allerlei aspecten die het leven van het kindje aangaan (opvoeding, opleiding, gezondheid…). Ten slotte mag het erfrecht niet uit het oog verloren worden; een niet-erkend kindje heeft geen erfrechten ten opzichte van zijn vader indien deze laatste niet met de moeder is getrouwd.
Zo opgesomd lijken deze gevolgen vanzelfsprekend, maar dat zijn ze niet. Dit komt jammer genoeg vooral tot uiting wanneer er nog geen erkenning heeft plaatsgevonden en er iets misloopt (met het kind, met de moeder of met de vader) tijdens de zwangerschap. Het zeldzaam karakter van deze situaties belet niet dat de gevolgen zeer ernstig kunnen zijn.
Het belang van de prenatale erkenning
Een eerste pijnlijke situatie kan zich voordoen als het kindje vóór de geboorte overlijdt. Indien het kind nog niet door zijn biologische vader werd erkend, is het wettelijk gezien zijn kind niet. Het ongeboren kind zal zijn naam niet kunnen dragen. De vader heeft nog geen ouderlijk gezag, dus dit betekent dat hij ook geen beslissingsrecht zal hebben over het lot van het kindje. Vooral bij moeilijke medische kwesties tijdens de zwangerschap kan dit een zware emotionele tol eisen.
Het lot zou ook tijdens de zwangerschap kunnen toeslaan bij de ouders. We durven er haast niet aan denken, maar ook de vader of de moeder van het kindje kan overlijden tijdens of kort na de zwangerschap. Indien de vader van het kindje overlijdt tijdens de zwangerschap zonder dat er reeds een erkenning heeft plaatsgevonden, erft het kind niet van zijn biologische vader. De vaderschapsband stond immers nog niet wettelijk vast.
Indien de moeder van het kindje sterft kort na de bevalling (bijvoorbeeld door complicaties tijdens de bevalling) en de partner het kindje nog niet heeft erkend is er eveneens sprake van een praktisch probleem. Ook in deze situatie staat de ouderlijke band tussen de vader en het kindje nog niet vast. Juridisch gezien kan de vader dus zijn ouderlijk gezag niet uitoefenen. Hij kan niet mee beslissen over medische kwesties omtrent zijn pasgeboren kind, terwijl hij wel de biologische vader is.
De vader zal in deze situatie zijn kind wel kunnen erkennen zonder de toestemming van de moeder, maar de ambtenaar van de burgerlijke stand zal wel een afschrift van de erkenningsakte moeten laten betekenen aan de wettelijke vertegenwoordiger van het kind. Dit laatste hoeft niet als de erkenning via een notariële akte gebeurt. Je raadt het al, de vader zal op dat moment andere zorgen hebben dan de administratieve rompslomp.
Andere voordelen
Naast de hierboven aangehaalde voordelen, zijn er nog praktische redenen om een kindje prenataal te erkennen. Ten eerste kan de toekomstige vader reeds tijdens de zwangerschap de geboortepremie aanvragen bij zijn werkgever, wat praktischer is.
Bovendien kan de vader zelf aangifte doen van de geboorte, zonder de aanwezigheid van de moeder. Handig voor de moeder die waarschijnlijk haar handen vol heeft… De vader brengt het erkenningsattest mee, het ingevuld en ondertekend formulier voor de naamskeuze van het kindje en de identiteitskaart van de moeder.
De erkenning van een kind heeft belangrijke juridische gevolgen, zowel voor de (toekomstige) vader als voor het kindje. Zonder erkenning heeft de vader immers geen wettelijke vaderschapsband met het kind, ondanks de biologische band. De vaderschapsband moet niet enkel aanwezig zijn na de geboorte; ook vóór de geboorte is het van belang dat de rechten van de vader vaststaan. Er kan niet genoeg benadrukt worden dat de prenatale erkenning een juridische, emotionele en praktische zekerheid geeft aan een niet-getrouwd koppel en hun familie.
Bron: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat