Ik ben vrijgezel en ik heb geen kinderen, wie erft wat?

Bij erven wordt heel vaak aan de kinderen gedacht als erfgenaam. Kinderen zijn echter niet de enige erfgenaam. Het erfrecht werkt aan de hand van orden en graden. Kinderen komen in de eerste orde, maar bij afwezigheid van kinderen komen de andere orden in aanmerking om te erven.

Uiteraard zijn er ook mensen die geen kinderen en geen partner hebben. Wie erft dan?

Hypothese 1: De ouders van de overledene leven nog
De ouders hebben elk recht op 1/4^de van de nalatenschap. Indien ze beiden nog leven, dan krijgen de broers of zussen (als de overledene een broer of een zus nalaat)  de andere helft. Indien één ouder reeds is overleden, krijgen de broers en zussen 3/4^de.  Dit erfdeel erven ze in 'blote eigendom' als er een langstlevende huwelijkspartner is. De langstlevende huwelijkspartner erft immers de erfenis in vruchtgebruik. 

Hypothese 2: De ouders zijn gestorven
Hier zal de nalatenschap volgens de wet in gelijke delen verdeeld worden tussen de broers en zussen. Is één van hen overleden dan treden de kinderen van de overleden broer of zus in de plaats. Men noemt dit in het juridisch jargon “plaatsvervulling”. Broers en zussen zijn géén reservataire erfgenamen. Je kan dus afwijken van de wettelijke regeling, en in principe kan je alles schenken of nalaten aan iemand anders.

Hypothese 3: De ouders zijn gestorven en er zijn geen broers of zussen
In deze situatie zijn er geen familieleden meer van de tweede orde (broer of zus), en dus komt de derde orde in aanmerking, samen met de vierde orde. De derde orde zijn de ascendenten (ouders en voorouders) en de vierde orde zijn de andere familieleden tot en met de vierde graad (concreet oom, tante, nichten, neven, grootooms…). Er treedt “kloving” of splitsing op van de nalatenschap. De ene helft gaat naar de ascendenten langs vaderszijde, de andere helft gaat naar de ascendenten langs moederszijde.

Let op, erft er een huwelijkspartner in samenloop met een erfgenaam van de vierde orde, dan erft de langstlevende alles. De persoon in vierde orde erft in zo'n situatie niet. 

Hypothese 4: Een andere persoon bevoordelen
Je kan van deze wettelijke erfregeling afwijken. Het kan bijvoorbeeld perfect zijn dat je geen goed contact meer hebt met je ouders of je broer of zus en daarom liever hebt dat een deel van jouw nalatenschap naar iemand anders gaat. Denk maar aan een ver familielid of een vriend die veel voor jou betekent. Hou daarbij wel rekening met het voorbehouden erfdeel van de ouders.

Fiscaal is het niet altijd interessant om een niet-familielid te bevoordelen via testament of een schenking. De tarieven lopen sterk op (voor de erfbelasting is dat 25% tot 55% en voor de schenkbelasting 10% tot 40% wat de onroerende goederen betreft. Schenkingen van roerende goederen gebeuren aan een tarief van 7% ). Toch bestaan er mogelijkheden die de notaris jou kan aanraden om een fiscale kater te voorkomen. Laat je adviseren door een notariskantoor.