Mag ik onbeperkt beschikken over mijn vermogen?

Notariskantoren worden vaak geconfronteerd met vragen over wat of hoeveel je precies mag ‘wegschenken’ of legateren via een testament. Mag je  je kinderen of je huwelijkspartner onterven?

De wetgever biest sommigen een speciale bescherming  als het op erven aankomt. Zo hebben je kinderen en je huwelijkspartner niet alleen erfrecht (dat door de wet bepaald wordt), maar ook een ‘erfrechtelijke reserve’. Dat betekent dat zij een minimaal deel van de erfenis ontvangen/krijgen, zelfs als je tijdens je leven alles zou wegschenken. Iedere persoon die aan successieplanning wil doen – door bijvoorbeeld te schenken of een testament op te stellen – moet rekening houden met de reserve van zijn kinderen en zijn echtgenoot. Het deel waarover je vrij kan beschikken noemen wij het ‘beschikbaar deel’. 

 

 

Rechten laten gelden

Wat als je nu toch meer schenkt en het beschikbaar deel overschrijdt? Dan kunnen je benadeelde erfgenamen een ‘inkorting’ vragen. Dat is een vordering waarbij de benadeelde erfgenaam een vordering krijgt op de andere erfgenaam die ‘teveel’ heeft gekregen.

Je kan je kinderen niet volledig onterven. Niet als ze dat zelf niet willen tenminste, want iedere benadeelde erfgenaam kan zijn rechten laten gelden. Hetzelfde geldt voor de huwelijkspartner, maar hier gelden bepaalde uitzonderingen (bv. in het kader van een echtscheidingsprocedure).

 

Hoe weet men of de reserve is aangetast?

Volstaat het om na te gaanhoe groot de nalatenschap van de overledene is op zijn sterfdag en daar dan de berekening van de reserve op los te laten? Nee. Stel dat we enkel rekening houden met wat de erflater bij zijn overlijden nalaat bij de berekening van de reserve. Dan zou de wettelijke reserve snel haar betekenis en nut verliezen. Want je zou tijdens je leven je vermogen zo goed als volledig kunnen wegschenken. Er blijft dan weinig of niets over. De wettelijke reserve verliest dan haar nut.

De reserve wordt daarom berekend op de nalatenschap zoals die er zou uitzien als de overledene tijdens zijn leven géén schenkingen had gedaan. Daarom wordt na het overlijden de ‘fictieve massa samengesteld. Die bestaat uit de goederen die nog in de nalatenschap zitten (min alle schulden), plus alle schenkingen die de overledene tijdens zijn leven deed. Ze is dus ‘fictief’, want de weggeschonken goederen zitten niet meer in het vermogen.

 

 
 

Wat als je tijdens je leven teveel schenkt?

Wanneer je van plan bent om te schenken of te legateren via testament, is het belangrijk om rekening te houden met het deel van je vermogen dat je moet voorbehouden voor je reservataire erfgenamen. Je kan maar schenken of legateren ter waardevan jouw beschikbaar deel. Doe je dat niet, dan wordt de reserve van sommige erfgenamen aangetast. Zij kunnen dan een vordering tot inkorting instellen.