Als niet-biologische ouder nalaten: wat zegt de wet?

3 februari 2020

Jarenlang opgroeien met een kind dat geen spatje DNA met je deelt. Getuige mogen zijn van de belangrijke momenten in zijn leven. Familie. Zelfs zonder bloedband. Het ontbreken van een biologische band met een kind doet vaak niets af aan de affectie. Of zelfs aan de wil om iets na te laten. Aandachtspunt daarbij is dat de wet niet altijd een automatisch erfrecht regelt. En hoe sterk de band met het kind ook is, je informeert je best altijd naar de successietarieven.

Letten op de successietarieven

Je ziet het kind misschien als je eigen vlees en bloed, maar de wet ziet het soms anders. Enerzijds voorziet de wet enkel een erfrecht voor kinderen bij wie een juridische afstammingsband vast staat. Anderzijds voorziet de wet verschillende fiscale tarieven, die afhangen van de verwantschap met het kind. De successietarieven die gelden voor ‘andere personen’ kunnen hoog oplopen. Laat je daarom altijd adviseren door de notaris.

Plusouders (of stiefouders)

Er bestaat tussen een plusouder en een pluskind geen juridische afstammingsband. De wet voorziet dan ook geen erfrecht voor pluskinderen. Maar plusouders kunnen bij de notaris één en ander regelen om toch iets te schenken of na te laten aan een pluskind. Onder bepaalde voorwaarden zal het pluskind zelfs genieten van dezelfde erf- en schenkingstarieven als een natuurlijk kind.  Informeer je op voorhand over de voorwaarden, want ze verschillen per regio.

Zorgouders

Zorgouders zijn mensen die de opvoeding van een kind voor hun rekening nemen, zonder te genieten van het ouderlijk gezag. Dat kunnen plusouders zijn, maar het kan ook om een grootmoeder gaan, een vriend van een overleden ouder, professionele zorgouders… Zorgkinderen erven - net zoals stiefkinderen - niet automatisch. Ze zijn geen wettige erfgenamen. Zelf actie ondernemen bij de notaris is ook hier dus de boodschap. Om van een zorgrelatie te kunnen spreken, moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. Is dat het geval, dan kan het zorgkind erven of een schenking ontvangen tegen dezelfde tarieven als natuurlijke kinderen. De voorwaarden om te spreken van een ‘zorgrelatie’ verschillen ook hier van regio tot regio.

Adoptieouders

Een juridische afstammingsband bestaat wel bij een adoptieouder. Er bestaat een onderscheid tussen een ‘volle adoptie’ (enkel voor minderjarigen) en een ‘gewone adoptie’ (voor minder- en meerderjarigen). Bij een volle adoptie worden de banden met de oorspronkelijke familie volledig doorknipt. Hij of zij erft niet van zijn biologische familie. Het adoptiekind worden volledig gelijkgeschakeld met de natuurlijke kinderen van de adoptant. Zo geniet het kind dezelfde erfrechten als de andere kinderen  en dat tegen de laagste successietarieven.

Gaat het over een volle adoptie van een pluskind? Dan wordt enkel de afstammingsband met de ‘vervangen’ de oorspronkelijke ouder doorknipt.

Bij een gewone adoptie behoudt het kind de juridische band met zijn biologische familie. Het kind kan nog van hen erven. Maar hij of zij krijgt een bijkomende band met de adoptieouders en zal dus ook van hen kunnen erven. Erven van de andere bloedverwanten (bv. de andere kinderen van de adoptieouders) zal echter niet lukken.

Bij een gewone adoptie gelden een aantal voorwaarden om te kunnen erven tegen dezelfde tarieven als natuurlijke kinderen.

Meemoeders

De meemoeder van een kind is de vrouwelijke partner van de biologische moeder van het kind. De afstammingsregels zijn dezelfde als bij koppels van een verschillend geslacht. Is de biologische moeder gehuwd met haar partner, dan zal deze vrouw automatisch als juridische ouder van het kind beschouwd worden. Gaat het om een samenwonend koppel, dan moet de partner van de biologische moeder het kind erkennen om de juridische ouder te worden. De afstamming kan ook vaststaan door een gerechtelijke procedure. Staat de juridische afstammingsband vast, dan erft het kind van zijn meemoeder, zoals het zou erven van een biologische ouder.

Bij mannen liggen de zaken wat ingewikkelder. Draagmoederschap wordt in België niet geregeld. Als gevolg daarvan moeten mannelijke partners, als wensouders, vaak de weg van de adoptie inslaan om de juridische ouders te worden van een kind. 

Voogden

Ingeval beide ouders van een minderjarig kind overleden zijn, of indien beide ouders in de voortdurende onmogelijkheid verkeren om het kind op te voeden, wordt een voogd aangesteld. De voogd heeft geen juridische afstammingsband met het kind, maar hij krijgt wel bepaalde rechten die voorbehouden zijn aan ouders (verantwoordelijkheid voor de zorg van het kind, beheer van de goederen). Via een testament of een akte van voogdij kan je een voogd aanduiden bij de notaris. Aangezien er tussen de voogd en het kind geen juridische afstammingsband bestaat, bestaat er geen wettelijk erfrecht. Voogden worden niet gelijkgesteld met ouders, en het tarief ‘in rechte lijn’ zal hier niet van toepassing zijn. Wil een voogd iets nalaten aan een kind, dan kan een bezoek bij de notaris nuttig zijn.

 

Bron: Fednot