Een moord begaan voor een erfenis : het antwoord op 5 erfenisvragen
5 april 2023
Een week geleden werd in Lasne een vermogende barones vermoord. De vermoedelijke dader zou haar stiefzoon zijn. Financiële motieven, en meer concreet een erfeniskwestie, zouden aan de basis liggen van de gruwelijke daad. Dit pijnlijk verhaal roept meteen een aantal juridische vragen op. Notaris.be geeft het antwoord op vijf belangrijke erfenisvragen bij familiedrama’s.
1. Mag iemand die een erfenis erft, deze erfenis ‘uitgeven’?
Ja. Wie eigenaar is van een vermogen mag bij leven vrij beschikken over dat vermogen. Er bestaan wettelijk gezien geen regels die iemand verbieden om bij leven uit te geven. Kinderen hebben recht op een ‘reserve’ (een minimaal erfdeel). Hoeveel ze daadwerkelijk erven, hangt natuurlijk af van hoeveel vermogen er op datum van overlijden nog overblijft.
2. Kan je een vermogen weggeven aan een liefdadigheidsinstelling?
Dit kan perfect. In Vlaanderen kan je ofwel iets nalaten aan een goed doel via een testament, of je kan bij leven schenken. Er is in deze gevallen geen schenk- of erfbelasting verschuldigd. Dit kan je niet onbeperkt doen. De helft van je vermogen is voorbehouden voor je kinderen. Met de andere helft doe je wat je wilt. Wat als je toch meer schenkt en het beschikbaar deel overschrijdt? Dan kunnen je benadeelde erfgenamen een 'inkorting' vragen. Dat is een vordering waarbij de benadeelde erfgenaam een vordering krijgt op de andere erfgenaam die 'teveel' heeft gekregen.
3. Erven stiefkinderen eigenlijk iets volgens ons recht?
Nee. Stiefkinderen erven van hun biologische ouder, maar niet van hun stiefouder. Is er sprake van een huwelijk zonder andere regelingen, dan erven de kinderen van de overledene de ‘blote’ eigendom over de hele nalatenschap. Ze worden in zekere zin al eigenaar, maar ze kunnen nog niet van hun geërfde goederen genieten. Het recht om van de goederen te genieten zit immers bij de langstlevende echtgenoot, die het vruchtgebruik erft. Kinderen moeten dit dulden. Via een huwelijkscontract kan één en ander anders geregeld worden zodat de langstlevende partner goederen in volle eigendom verkrijgt. Dit zorgt vaak voor extra bescherming voor de langstlevende partner. Zo is die laatste niet afhankelijk van de instemming van de kinderen bij een verkoop. Wil de langstlevende de gezinswoning verkopen, dan ontvangt hij of zij ook de hele verkoopsom, en niet alleen de verkoopwaarde van het vruchtgebruik. Het ‘keuzebeding’ in een huwelijkscontract laat zo’n regeling toe. Zo’n regelingen komen dan ook heel vaak voor op het notariskantoor.
Indien het niet om een stiefouder-relatie gaat en de langstlevende dus ook een ouder is van de kinderen, betekent dit eigenlijk dat het erfrecht van de kinderen ‘uitgesteld’ wordt. Sommige of alle goederen gaan eerst in volle eigendom naar de langstlevende partner en eenmaal die komt te overlijden, erven de kinderen.
Bij een stiefouder-relatie liggen de zaken natuurlijk anders. Het kind uit een eerdere relatie heeft geen biologische, maar ook geen juridische band met zijn stiefouder. Het vermogen van de stiefouder gaat naar de eigen biologische kinderen, maar niet naar de stiefkinderen.
4. En kan je dan niets regelen voor je stiefkinderen?
Stiefkinderen zijn dus geen wettige erfgenamen. Maar wie toch iets wil doen voor zijn stiefkinderen kan hier bij de notaris wel een mouw aan passen. Koppels die huwen, maar al kinderen hebben uit een vorige relatie kunnen in een huwelijkscontract hun erfrecht beperken (ze kiezen samen in welke mate) in het voordeel van de kinderen uit een vorige relatie. Een stiefouder kan ook schenken of nalaten aan zijn stiefkinderen. Hiervoor is een schenking of een testament nodig, maar de fiscale tarieven zijn wel voordelig: onder bepaalde voorwaarden erven of krijgen stiefkinderen aan dezelfde tarieven als natuurlijke kinderen.
5. Wanneer ben je onwaardig om te erven?
Een persoon die als dader of medeplichtige schuldig is aan (poging tot) moord, verkrachting, slagen en verwondingen met de dood als gevolg of het vergiftigen met de dood als gevolg zal onwaardig zijn om te erven. Ze worden vermoed nooit recht gehad te hebben op de erfenis. De wet gaat wel niet zover dat de kinderen van de schuldige worden gestraft voor de daden van hun ouder. De kinderen erven dus in de plaats van de schuldige - uitgesloten - ouder.
Bron: Fednot