Plusouders en hun rechten: wat kan wel, wat kan niet?
15 oktober 2025
Nieuw-samengestelde gezinnen zijn er in alle soorten. Soms brengen partners kinderen mee uit een vorige relatie. In dat laatste geval is ouderlijke liefde niet altijd een kwestie van bloed. Veel plusouders voelen zich net zo verantwoordelijk en verbonden met hun pluskind als met een eigen kind. Maar wat gebeurt er als de relatie eindigt of als de ouder van het kind overlijdt? Welke rechten en mogelijkheden heeft een plusouder dan nog tegenover een minderjarig pluskind?
Geen ouderlijk gezag
In België is de rol van de plusouder juridisch nauwelijks geregeld. In de praktijk draait het dus vaak om afspraken binnen het gezin, ook wanneer de relatie tussen de ouder en de plusouder stopt.
“Plusouders hebben geen beslissingsrecht over de opvoeding van hun pluskinderen,” verduidelijkt notaris Joni Soutaer. “Beslissingen over de opleiding, de geloofsovertuiging, de zorg en de bescherming van het minderjarig kind zijn exclusief voorbehouden aan de juridische ouders. Dat is een regel van openbare orde: je kan er dus geen afspraken over maken met de plusouder.”
Recht op persoonlijk contact?
Zolang een plusouder en een pluskind onder hetzelfde dak wonen, is contact vanzelfsprekend. Maar bij een relatiebreuk of overlijden wordt dat contact vaak onzeker.
Er zijn twee situaties:
- Het kind is meerderjarig
Een meerderjarige beslist volledig zelf of hij of zij contact blijft hebben met de plusouder. Ouderlijk gezag speelt dan niet meer. - Het kind is minderjarig
Hier ligt het moeilijker. “Kiezen met wie een minderjarig kind omgaat, is voorbehouden aan de juridische ouders,” zegt Soutaer. “Dat kan erg pijnlijk zijn wanneer de relatie eindigt en de ouder beslist om het contact stop te zetten.”
Een plusouder kan wel naar de rechter stappen om een recht op persoonlijk contact te vragen. Maar dat lukt alleen als hij of zij kan aantonen dat er een bijzondere affectieve band bestaat of heeft bestaan met het kind. Soutaer: “De rechter zal altijd kijken naar het belang van het kind. Het contact mag de opvoedingssituatie niet verstoren.” Zo’n procedure wordt pas gestart als het contact echt verhinderd wordt. Wanneer de verhoudingen goed zijn, is dat meestal niet nodig.
Een blinde vlek in de wet
Wie als plusouder een grotere rol wil opnemen in de opvoeding van een pluskind, stoot dus al snel op de grenzen van de wet. Zelfs als beide juridische ouders akkoord zijn, kan er geen ouderlijk gezag worden toegekend zonder een afstammingsband.
Toch zijn er een paar pistes:
- Een testament: veel plusouders kiezen ervoor om iets te regelen voor hun pluskind bij erfenis.
- Adoptie: soms wordt nagedacht over stiefouderadoptie, dat vooral bij meerderjarige pluskinderen voorkomt. Voor minderjarigen zal adoptie niet altijd een piste zijn. “Dat ligt ook wat gevoelig, vooral als beide juridische ouders er zijn.”
“Een plusouder kan uiteraard bepaalde ‘taken’ uitoefenen of financieel ondersteunen, en dat kan men ook op papier zetten,” legt Soutaer uit. “Zo’n overeenkomst veronderstelt een goede verstandhouding tussen iedereen. Maar de kern blijft: zonder afstammingsband is er geen ouderlijk gezag en dus ook geen echt opvoedingsrecht. Ook niet als dat de wens zou zijn van de juridische ouders. Er liggen vandaag enkele wetsvoorstellen klaar om de positie van plusouders te versterken, maar voorlopig zonder resultaat. Nochtans spelen veel plusouders een cruciale rol in het begeleiden van hun pluskind op weg naar volwassenheid.”
Bron: Fednot