Schenken of nalaten aan een ver familielid: een testament of juist niet?
13 april 2018
Stel, je hebt geen partner of kinderen. Wel een broer en zus, die elk gelukkig getrouwd zijn en een eigen gezin hebben. Je ouders leven niet meer, en dus komen je broer en zus in aanmerking om te erven. Zij zijn echter op een leeftijd dat ze de erfenis minder nodig hebben. De woningen zijn afbetaald, de kinderen zijn groot… Je broer is wel de vader van je petekind. Dat petekind wil je in de toekomst iets nalaten, want hij kan dat geld nog goed gebruiken voor de aankoop van een huis of de start van zijn onderneming. Concreet zou je hem een bedrag van 25.000 euro willen geven. Is een testament opstellen een goed idee?
Stel je best een testament op?
Iemand die een deel van zijn vermogen wil nalaten aan een ver familielid of een vriend, speelt al gauw met de gedachte om een testament op te stellen. Met een testament kan je immers iemand laten erven die volgens de wet niet zou erven. Dit klinkt eenvoudig, maar toch is er een serieus addertje onder het gras… Vaak is een testament opstellen in het voordeel van een nicht of neef een “duur” geschenk. Op wat de nicht of neef ontvangt uit het legaat, moet hij of zij doorgaans hoge belastingen betalen. Op 25.000 euro moet de neef in het voorbeeld bijvoorbeeld al 45% erfbelasting neertellen. Het taartdiagram toont aan hoe sterk de belastingen doorwegen.
Bovendien zal het testament pas uitwerking krijgen na je overlijden. Leef je nog twintig jaar een gelukkig leven, dan erft je petekind maar na deze twintig jaar.
Is er een alternatieve oplossing?
Mensen staan er niet altijd bij stil, maar een bedrag schenken is in veel gevallen fiscaal voordeliger dan nalaten. Dit geldt vooral voor mensen die een ver familielid willen begiftigen. Hoe verder de verwantschap, hoe sterker de successietarieven stijgen. Erven van een tante, nonkel of “vreemde” is dus een zeer kostelijke aangelegenheid.
De roerende schenkingstarieven daarentegen zijn vlak: afstammelingen in rechte lijn (bv. kinderen) en partners worden aan een voordelig tarief van 3 % belast, terwijl “anderen” altijd belast worden aan een tarief van 7 % en dit ongeacht de grootte van het geschonken bedrag. Bekijken we dus het fiscaal plaatje, dan springt het belang van de schenking voor mensen zonder dichte familieleden ver in het oog. In de plaats van 45% erfbelasting op de 20.000 euro, betaalt de begunstigde neef maar 7% schenkbelasting op 20.000 euro…
In tegenstelling tot een testament, heeft een schenking onmiddellijk uitwerking. Wil je iemand bij leven begiftigen, dan kan hij in principe onmiddellijk van de schenking genieten. Dat heeft voordelen en nadelen. Een schenking veronderstelt immers een “uitkleden voor het slapengaan”; iemand die een bepaald bedrag schenkt, moet er zeker van zijn dat er voldoende overblijft om in zijn eigen levensstandaard te blijven voorzien.
Dit brengt ons tot een tweede voordeel van schenkingen: aan een schenking kunnen bepaalde voorwaarden en lasten gekoppeld worden. Zo kan je bijvoorbeeld schenken, maar jezelf het vruchtgebruik voorbehouden. Schenk je een onroerend goed, dan betekent dit dat je in de woning kan blijven wonen. Schenk je een bepaald kapitaal, dan betekent dit dat je de interesten nog kan opstrijken. Bovendien kan je bepaalde lasten koppelen aan schenking. Vermoed je dat je in de toekomst bepaalde zorgen zal nodig hebben? Dan kan je schenken onder last dat de begunstigde voorziet in jouw verzorging. Je kan zelfs schenken onder last dat de begunstigde je maandelijks een rente uitkeert. Op die manier ben je zeker dat je nog maandelijkse inkomsten kan ontvangen. Opgelet, het moet wel nog een schenking blijven, dus die “lasten” moeten natuurlijk in verhouding zijn tot wat je schenkt.
Weet bovendien dat je onderling kan afspreken wie de schenkbelasting voor zijn rekening neemt, wat bij het betalen van successierechten minder evident is.
En toch wil ik een testament…
Het kan goed zijn dat iemand iets wil nalaten aan zijn petekind zonder dat ze hiervoor op voorhand bij leven wil schenken en dit zelfs wanneer een schenking - fiscaal gezien - interessanter is. Uit vrees om toch financieel tekort te komen bij leven of uit vrees dat er later toch discussie ontstaat tussen de neven en nichten bijvoorbeeld. Iemand kan perfect kiezen om een bedrag te schenken aan een bepaalde neef en later toch een testament op te stellen waarin al de neven en nichten op een gelijke manier worden begunstigd. De schenking is dan een extraatje voor de neef, en wordt later op het moment van overlijden niet meer “opgerakeld” wanneer het testament wordt voorgelezen. Een combinatie van de twee is dus perfect mogelijk.
Een testament heeft een paar voordelen die een schenking niet heeft. Zo is een testament herroepbaar. Merk je na een aantal jaren dat jouw petekind al zijn geld uit het raam gooit en er een dubieuze levensstijl op na houdt, dan kan je steeds jouw testament wijzigen. Deze gedachte kan sommige mensen een gemoedsrust geven.
Kunnen we de fiscale kater voor het petekind vermijden als we dan toch met een testament werken? De notaris kan je – afhankelijk van de concrete situatie - aanraden om met een duo-legaat te werken. Bij een duo-legaat worden er twee begunstigden aangeduid: jouw petekind én een vzw/organisatie. Elk hebben ze een legaat, maar de vzw krijgt maar zijn deel als hij naast zijn eigen verschuldigde belasting, ook de belasting van jouw petekind betaalt. Op die manier ontvangt een vzw “iets” en jouw petekind houdt er netto meer aan over, want hij hoeft geen erfbelasting te betalen.
Mensen zonder kinderen en partner kunnen met bepaalde vragen worstelen als het op hun erfenis aankomt. Vaak voorziet de wet dat hun erfenis naar een broer of zus en/of hun ouders gaat, terwijl zij misschien een betere band hebben met iemand anders. Al vlug kan zich de vraag stellen of een schenking of een testament soelaas kan bieden. Een schenking is fiscaal zeer interessant. Bovendien kan een schenking gekoppeld worden aan bepaalde voorwaarden en lasten. Wil men toch opteren voor een testament? Dan moet men beseffen dat het begunstigde ver familielid een hogere erfbelasting zal moeten betalen.
Zit je nog met vragen? Aarzel niet om een notaris aan te spreken.
Bron: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat