Binnen het kader van de ruimtelijke ordening geldt de algemene regel dat iedere handeling of ingreep die een impact heeft op de ruimtelijk ordening vergunningsplichtig is. Dat betekent dat er voor die ingrepen een omgevingsvergunning moet worden aangevraagd en verkregen zijn.
Er geldt een vrijstelling: Voor bepaalde handelingen heb je geen vergunning nodig. Voorbeelden zijn ingrepen die gebeuren aan een vrijstaand gebouw waarvan de oppervlakte samen maximaal 40m² bedraagt of aan niet overdekte constructies (denk maar aan terras, een vijver, een zwembad…) waarvan de oppervlakte samen maximaal 80m² bedraagt. De decreetgever kan de vrijstelde handelingen wijzigen;
Er geldt een meldingsplicht: niet alle ingrepen zijn vergunningsplichtig, soms volstaat een melding. Zo moet je voor het plaatsen van een groot raampartij (openbreken van de gevel), interne verbouwingswerken, de bouw van een klein bijgebouw (max. 40m²) of het omvormen van je woning in een “zorgwoning” geen vergunning vragen, maar wel een melding doen.
Opgelet: Vrijstellingen en meldingen gelden slechts onder welbepaalde voorwaarden en bovendien kunnen gemeenten zelf afwijkende regels bepalen. Een gemeente kan een volgens de algemene regels vrijgestelde handeling toch meldingsplichtig maken. Daarnaast kan ze een volgens de algemene regels meldingsplichtige handeling toch vergunningsplichtig maken. Het is daarom raadzaam om bij de betrokken gemeente te informeren.