Kinderloze alleenstaanden zijn personen die geen kinderen en ook geen huwelijkspartner of wettelijk samenwonende partner hebben. Wie geen kinderen heeft en alleen feitelijk samenwoont, bestempelen we ook als een kinderloze alleenstaande. Feitelijk samenwonenden zijn immers geen wettelijke erfgenamen van elkaar. Om te weten wie het vermogen zal erven van de kinderloze alleenstaande, zal de notaris moeten kijken of de ouders, broers/zussen nog leven. Bij gebrek aan dichte familieleden, zou het wel eens kunnen dat de nalatenschap van de kinderloze alleenstaande naarverre familie gaat of misschien zelfs naarmensen die hij of zij niet kent. Kinderloze alleenstaanden doen er  goed aan om op voorhand na te denken over het lot van hun vermogen.

De ouders komen (eventueel samen met de broers en zussen van de erflater) in aanmerking om te erven indien de erflater geen kinderen en geen wettelijk samenwonende partner of huwelijkspartner had. Indien de alleenstaande zonder kinderen zijn  vermogen niet aan zijn  overgebleven familie wil nalaten (bv. omdat de ouders kapitaalkrachtig genoeg zijn), dan moet hij werken via  een schenking of een testament. Dat is ook zo indien de erflater zijn of haar feitelijk samenwonende partner wil bevoordelen. Hoewel feitelijk samenwonende partners geen wettige erfgenamen zijn, genieten ze wel van de voordelige erftarieven die de wettelijk samenwonende partners of echtgenoten genieten. Voorwaarde is dan wel dat de partners minstens één jaar bij elkaar inwoonden en een gemeenschappelijk huishouding voerden.

Wil de erflater –bij gebrek aan familie of feitelijk samenwonende partner- iets schenken aan een ver familielid (bv. een petekind) of een goede vriend, dan is de schenking zeker het overwegen waard. De schenkingstarieven zijn immers veel lager dan de successietarieven. De successietarieven “vreemden” zijn de hoogste tarieven. Schenkingen zijn echter onherroepelijk. Iemand die schenkt, moet  zeker zijn dat hij nog voldoende middelen heeft om te voorzien in zijn of haar eigen levensonderhoud. Veel mensen voelen zich onzeker om zich bij leven te ontdoen van kapitaal, zelfs als een schenking een grote fiscale besparing zou kunnen opleveren aan de persoon die begunstigd wordt.

Een testament opstellen in het voordeel van een goed doel is vandaag nog steeds mogelijk. Sterker nog: vanaf 1 juli 2021 geldt een nultarief voor legaten aan goede doelen. Geen erfbelasting meer op non-profit legaten dus. Hetzelfde geldt voor wie bij leven een schenking wil doen aan goede doelen.

Wil je meer informatie over aan welke goede doelen je kan schenken of nalaten? Via Because.eu krijg je op een betrouwbare manier een overzicht van Belgische goede doelen en hun activiteiten. Because.eu is een initiatief van de Koning Boudewijnstichting. 

Tot voor kort konden mensen zonder dichte familie een testament opstellen met een duolegaat. Bij zo’n duolegaat werden er twee begunstigden aangeduid: een ver familielid of verre vriend én een vzw/organisatie. Elk hebben ze een legaat, maar de vzw kreeg maar haar deel als zij, naast de eigen verschuldigde belasting, ook de belasting van de eerste begunstigde betaalde. Op die manier kon een vzw “iets” ontvangen. Het verre familielid of de vriend hield er netto meer aan over, want hij  hoefde in deze situatie geen erfbelasting te betalen.

Voor overlijdens vanaf 1 juli 2021 is het fiscaal voordeel van de duolegaten verdwenen. De afschaffing geldt enkel voor Vlaanderen .

Om ook na de afschaffing van het duolegaat tegemoet te komen aan de noden van mensen met weinig naasten, introduceert de Vlaamse Regering vanaf 1 juli 2021 de “vriendenerfenis”. Tot een bedrag van 15.000 euro kan je een deel van je vermogen nalaten aan iemand naar keuze tegen een laag successietarief van 3%. Dat is hetzelfde tarief als dat van kinderen die erven. 

Of het in de toekomst meer aangewezen is om te schenken aan een goede vriend (tegen een vlak tarief van 7%) of gebruik te maken van een “vriendenerfenis”, hangt volledig af van de situatie. Schenken heeft andere gevolgen dan iets nalaten via een testament. Het fiscaal plaatje is niet het enige dat de notaris zal bekijken.