Sinds 1 september 2018 kunnen ouders met hun kinderen (waaronder ook stiefkinderen) een familiaal pact sluiten waarbij de genoten voordelen en schenkingen tussen de kinderen met elkaar vergeleken worden. Ouders en hun (stief)kinderen komenop die manier overeen dat alle door de (stief)kinderen genoten voordelen al dan niet evenwichtig zijn ten opzichte van elkaar en sturen bij indien nodig. Bovendien kunnen kinderen onderling, of apart, een “punctuele” erfovereenkomst sluiten over een aspect van een welbepaalde schenking. Één of meerdere kinderen kunnen bv. afspreken dat hun erfrechtelijk reserve aangetast mag worden in het voordeel van hun stiefbroer of stiefzus.

De combinatie van een groter beschikbaar deel voor ouders én het feit dat er nu onder bepaalde voorwaarden welbepaalde erfovereenkomsten gesloten kunnen worden, doet meer mogelijkheden ontstaan op het vlak van successieplanning voor stiefouders.

Stiefkinderen erven nooit automatisch,hoe lang ook zij reeds samenwonen met hun stiefouder. Als je hen wilt begunstigen zal je  dus steeds een regeling voor moeten treffen.

• Het Vlaams Gewest hanteert  de regel dat de stiefkinderen van de laagste tarieven kunnen genieten indien de ouders gehuwd waren of wettelijk of feitelijk samenwonend. Ongeacht of de verkrijging plaatsvindt voor of na het overlijden van de partner. Bij een feitelijke samenwoning volstaat het dat de ouders minstens één jaar een gemeenschappelijke huishouding voerden.
• In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest erft een stiefkind aan het tarief rechte lijn indien zijn ouder en stiefouder gehuwd of wettelijk samenwonend waren. Waren de ouders feitelijk samenwonend, dan kan het stiefkind genieten van de laagste tarieven indien hij gedurende minstens één jaar bij de overleden stiefouder heeft ingewoond en gedurende dat jaar de zorg heeft verkregen die kinderen normaal krijgen van hun ouders. Er geldt een vermoeden dat dit het geval was indien de stiefouder op hetzelfde adres was gedomicilieerd als het stiefkind. Voor de schenkingsrechten genieten stiefkinderen in Brussel niet van de tarieven in rechte lijn.
• In Wallonië kan het stiefkind enkel genieten van de laagste successie- en schenktarieven indien zijn ouder en stiefouder gehuwd waren of wettelijk samenwoonden.

Het erfrecht is een belangrijk aandachtspunt voor iedereen die van plan is om in het huwelijksbootje te stappen. Voor personen die al kinderen hebben uit een vorige relatie, kan het erfrecht van de kinderen en van de nieuwe huwelijkspartner  al snel uitdraaien op een bron van frustraties tussen de kinderen en de (toekomstige) stiefouder. Meestal wensen de ouders niet dat het erfrecht van hun kinderen wordt aangetast door een nakend huwelijk. . Een gehuwde partner erft immers het vruchtgebruik op de nalatenschap, terwijl de kinderen de blote eigendom erven op die nalatenschap. Niet evident, want geen van beiden erft in ‘volle’ eigendom.

Daarom bestaat er een mogelijkheid om, via een “Valkeniersbeding” het erfrecht van de huwelijkspartner te beperken in het voordeel van kinderen uit een vorige relatie. Dat gebeurt via een huwelijkscontract, en dus met het volledige akkoord van de betrokken huwelijkspartner. Tot 1 september 2018 gold hierbij een belangrijke voorwaarde: de huwelijkspartner kreeg altijd het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad. Sinds 1 september 2018 is die regel versoepeld. Een ouder kan het vruchtgebruik op de gezinswoning nu zelfs volledig ontnemen om zo de volle eigendom toe te kennen aan zijn kinderen. Wel zal de langstlevende huwelijkspartner altijd minstens zes maanden in de gezinswoning mogen blijven wonen na overlijden van zijn of haar partner.

Partners die een Valkeniersclausule willen toepassen doen er goed aan om tijdig naar hun notaris te gaan. Sinds 1 september 2018 maakt een Valkeniersclausule een erfovereenkomst uit, waarvoor strenge procedureregels en termijnen gelden. Wil je zo’n clausule opnemen  vóór datum van huwelijk (wat een aantal kosten kan uitsparen), dan moet je minstens 1,5 maanden vóór de huwelijksdatum aankloppen bij de notaris. Dat belet niet dat je ooktijdens je huwelijk nog een huwelijkscontract kan opstellen, met of zonder een Valkeniersbeding.